Schaamte voor de Statenvertaling?!

Sinds de negentiende eeuw zijn een aantal woorden in verschillende Statenbijbeluitgaven veranderd. We hebben reeds gekeken naar enkele verouderde woorden: ,,kond doen” bijvoorbeeld is in sommige uitgaven veranderd in ,,verkondigen”. Maar er zijn ook enkele woorden veranderd die heelemaal niet verouderd zijn, woorden die tot op den dag van vandaag algemeen bekend zijn. Woorden als ,,wijf”, ,,kop” en ,,pissen”. Deze woorden stonden vanaf de allereerste uitgave uit 1637 in de Statenvertaling, maar vanaf in de negentiende eeuw hebben uitgevers besloten dat deze woorden niet in den Statenbijbel thuis zouden hooren. Men is zich dus gaan schamen voor het taalgebruik der Statenvertaling. Maar is schaamte voor het Woord van God eene goede reden om het te veranderen? Laten wij deze woorden wat nader beschouwen.

Te beginnen met het nog heden ten dage welbekende en veelgebruikte woord ,,wijf”. Er stond oorspronkelijk in den Statenbijbel bijvoorbeeld in Genesis 1:27: ,,En God schiep den mensch naar Zijn beeld; naar het beeld van God schiep Hij hem; man en wijf schiep Hij ze.” Nu staat er geen ,,wijf” meer, maar ,,vrouw”. Overigens gebruikte de oorspronkelijke Statenvertaling uit de zeventiende eeuw naast ,,wijf” ook gewoon het woord ,,vrouw”, bijvoorbeeld in Genesis 2:22: ,,En de HEERE God bouwde de ribbe, die Hij van Adam genomen had, tot eene vrouw, en Hij bracht haar tot Adam.” In mijn filmpje over de Geschiedenis der Statenvertaling heb ik het over de uitgave uit 1834 van Cats en Van Hengel gehad, die de eerste uitgave van de Statenvertaling in moderne spelling was. In deze uitgave uit het begin der negentiende eeuw was ,,wijf” voor het eerst veranderd in ,,vrouw”. Sedertdien hebben vrijwel alle uitgaven der Statenvertaling dit voorbeeld gevolgd.

,,Pissen” daarentegen is pas aan het einde van de negentiende eeuw uit sommige uitgaven van den Statenbijbel verwijderd. Zoo stond er in 1 Samuël 25:22 oorspronkelijk: ,,Zoo doe God aan de vijanden van David, en zoo doe Hij daartoe, indien ik van allen, die hij heeft, tot morgen overig late, die aan den wand pist.” Het moge duidelijk zijn dat dit oorlogstaal is. David geeft aan dat hij al zijne vijanden uit het kamp van Nabal zal uitroeien. Eene zekere grofheid is eigen aan oorlogstaal en misstaat dus heelemaal niet in de Nederlandsche vertaling. Aan het einde van de negentiende eeuw werd ,,pissen” in sommige uitgaven veranderd in ,,dat mannelijk is”. 1 Samuël 25:22 kwam dan te luiden: ,,Zoo doe God aan de vijanden van David, en zoo doe Hij daartoe, indien ik van allen, die hij heeft, tot morgen overig late, dat mannelijk is.” ,,Dat mannelijk is” heeft niet dezelfde beteekenis als ,,pissen” en is daarmede eene ontoelaatbare wijziging. Overigens gingen niet alle uitgevers der Statenvertaling meê met het verwijderen van het woord ,,pissen”. Met name de oude Statenbijbeluitgaven van het Nederlandsche Bijbelgenootschap en de hedendaagsche van Jongbloed hebben voor de verandering in ,,dat mannelijk is” gekozen, terwijl het Britsch en Buitenlandsch Bijbelgenootschap en de Nederlandsche Bijbelcompagnie ,,pissen” nooit verwijderd hebben. En voor zoo ver ik weet hebben de kantteekeningenbijbels altijd ,,pissen” laten staan. De Gereformeerde Bijbelstichting heeft in de twintigste eeuw ,,pissen” veranderd in ,,wateren”, dus ,,die aan den wand watert”, wat uiteraard eene minder ingrijpende wijziging is dan ,,dat mannelijk is”. Maar, laten we niet vergeten dat dit oorlogstaal is en dat grofheid meer dan gepast is voor oorlogstaal. ,,Dat mannelijk is” heeft gewoon eene andere beteekenis dan ,,die aan den wand pist” en is daarom eene laakbare wijziging. Aan de andere kant klinkt ,,die aan den wand watert” zóó verwijfd, dat ik mij afvraag of dit nog wel de strijdlustige lading van Davids uitspraak dekt. Ik kan me toch moeilijk voorstellen dat een ruige soldaat in de barakken spreekt van ,,ik ga even wateren”. ,,Pissen” is daarom juist eene uitstekende vertaling. Het is jammer dat er vandaag den dag geen enkele nieuwe uitgave der Statenvertaling te koop is waarin nog ,,pissen” staat. En dat is des te vreemder als ge u bedenkt dat de uitgaven van de Engelsche Bijbelvertaling van Koning Jakobus, de King James Version, nog steeds zonder uitzondering ,,pisseth” gebruiken. Zoo staat er: (1 Samuel 25:22) ,,So and more also do God unto the enemies of David, if I leave of all that [pertain] to him by the morning light any that pisseth against the wall.” Overigens gebruikte ook Luther oorspronkelijk het woord ,,pissen”, maar is dat woord evenals bij ons later verwijderd.

Ik was in de veronderstelling dat men in de uitgaven der Statenvertaling enkel ,,wijf” en ,,pissen” had veranderd, toen ik weêr een woord tegenkwam dat men had ,,gekuischt”, namelijk: ,,kop”. Er staat in Obadja 1:15: ,,Want de dag des HEEREN is nabij, over al de Heidenen; gelijk als gij gedaan hebt, zal u gedaan worden; uwe vergelding zal op uwen kop wederkeeren.” Net zooals ,,wijf” is het woord ,,kop” al in de eerste Statenbijbeluitgave in moderne spelling uit 1834 van Cats en Van Hengel in ,,hoofd” veranderd. En sedertdien hebben vrijwel alle uitgevers dit voorbeeld gevolgd. (Overigens niet op alle plaatsen: de slang in Genesis 3:15 bijvoorbeeld heeft men geen hoofd gegeven, zij heeft nog steeds eenen kop.) Maar waarom eigenlijk deze verandering? Is ,,kop” niet nog steeds een woord dat men in woede uit? ,,Iemand op zijn’ kop geven?” Menschen zouden u niet eens begrijpen als gij zoudt zeggen: ,,ik ga hem op zijn hoofd geven.” Dus is deze wijziging in de Statenvertaling eigenlijk wel te verdedigen? En waar gaat dit eindigen? Moeten wij ,,zweet” in Genesis 3:19 ook in ,,transpiratie” gaan veranderen, omdat een Latijnsch woord volgens sommigen zooveel beschaafder is dan de taal die God ons als moedertaal geschonken heeft? Moeten wij ,,hel” ook uit den Bijbel gaan verwijderen, zooals de moderne Bijbelverbasteringen inderdaad doen, omdat de hel zoo pijnlijk is voor de goddeloozen? Moeten wij ,,geil” gaan verwijderen uit Jeremia 50:11? Mogen we met Hosea 4:14 niet meer spreken van ,,snoode hoeren”, maar moeten wij het net als de goddeloozen hebben over ,,gezelschapsdames”? Moeten wij ,,drekgoden” netjes ,,groote boodschapgoden” gaan noemen? Gij ziet dat dit gevaarlijk dicht bij het veranderen van de beteekenis en de strekking van het Woord van God komt. Walgelijke zaken moeten benoemd kunnen worden, ten einde te bestraffen. Als wij de walgelijkheid der zonde gaan verzwakken met allerlei verwijfde lieve woordjes, dan verzwakken wij daarmeê den ernst der zonde, terwijl de Bijbel in Romeinen 6:23 zegt: ,,de bezoldiging der zonde is de dood”! Dit is geene zaak om lichtzinnig meê om te gaan. Ligt aan dit kuischen van den Statenbijbel niet eene volstrekt verkeerde denkwijze ten grondslag? De Bijbel waarschuwt in 2 Timotheüs 4:3-4: ,,Want er zal een tijd zijn, wanneer zij de gezonde leer niet zullen verdragen; maar ketelachtig [dat is, kietelachtig] zijnde van gehoor, zullen zij zichzelven leeraars opgaderen naar hunne eigene begeerlijkheden; 4 En zullen [hun] gehoor van de waarheid afwenden, en zullen zich keeren tot fabelen.” Net zooals men jeukenden uitslag aan de ooren krijgt van de gezonde leer, zoo kan men ook de taal der Statenvertaling niet meer verdragen. Men kan woorden als ,,wijf” niet meer aanhooren! Dit komt niet voort uit liefde tot God en Zijn grootste geschenk aan Nederland ooit: den Statenbijbel. Neen, deze valsche schaamte komt voort uit liefde voor de wereld. Men wil dien ouden Bijbel niet onbeschaafd doen klinken in de ooren der eigentijdsche goddeloozen en zondaars, dáár is men meê bezig. Want de ware liefhebbers van de Statenvertaling zouden nooit aanstoot nemen aan de woorden die zij van oudsher bevat. En wie nemen er wel aanstoot aan? Vleeschelijke menschen. Wereldgezinden. Maar wat zegt de Bijbel in 1 Johannes 2:15? ,,Hebt de wereld niet lief, noch hetgeen in de wereld is; zoo iemand de wereld liefheeft, de liefde des Vaders is niet in hem.”

Van alle wijzigingen die in den Statenbijbel hebben plaatsgevonden is het veranderen van woorden als ,,wijf”, ,,pissen” en ,,kop” daarom wel de meest twijfelachtige. Want wie weet nou niet wat ,,wijf” en ,,pissen” beteekent? En hebben dieren niet nog steeds eenen ,,kop”? Dit zijn woorden die nog steeds tot de dagelijksche spreektaal behooren! Waarom zouden zij dan verwijderd moeten worden? En bovenal: kunnen wij deze wijzigingen wel verantwoorden op grond van den Bijbel? Wat zegt de Heilige Schrift hierover eigenlijk? Jezus deed eene onverbloemde uitspraak over de schaamte om zijn Woord. Hij zeide, Markus 8:38: ,,Want zoo wie zich Mijns en Mijner woorden zal geschaamd hebben, in dit overspelig en zondig geslacht, diens zal de Zoon des menschen Zich ook schamen, wanneer Hij zal komen in de heerlijkheid Zijns Vaders, met de heilige engelen.” Onze Heere Jezus heeft het over de schaamte om bekend te staan als een liefhebber van het Woord van God, schaamte om door bekenden of vreemden met eenen Bijbel gezien te worden, schaamte voor de strekking en beteekenis van de geboden Gods voor een overspelig en zondig geslacht. Maar is het gezien deze uitspraak des Heeren wel zoo gepast om nog steeds veelgebezigde woorden als ,,wijf”, ,,pissen” en ,,kop” te gaan veranderen in gekuischte woorden, al hebben die eene gelijke beteekenis? Want de achterliggende gedachte is eveneens schaamte, valsche schaamte voor de taal van den Statenbijbel. Maar de Statenvertaling is een geschenk van God en de Heere heeft ons de Statenvertaling gegeven mét woorden als ,,wijf”, ,,pissen” en ,,kop”. In dien zin behooren deze woorden tot het Woord van God in het Nederlandsch. Daarom is schaamte voor de taal der Statenvertaling eene schande! Deze woorden hadden nooit veranderd mogen worden. Het had bij het oude moeten blijven. Zooals het geschreven is in Jeremia 6:16: ,,Zoo zegt de HEERE: Staat op de wegen en ziet toe, en vraagt naar de oude paden, waar toch de goede weg zij, en wandelt daarin, zoo zult gij rust vinden voor uwe ziel; maar zij zeggen: Wij zullen [daarin] niet wandelen.” En elke ware liefhebber van den Statenbijbel wil dat het bij het oude blijft. Wij willen geene moderne vertaling, wij willen de oude vertaling. Wij willen de Statenvertaling.

Kijk ook naar mijn’ andere filmpjes over het ware evangelie van onzen Heere en Zaligmaker Jezus Christus. En vergeet niet te abonneeren op mijn kanaal, dat naar het kortste vers uit den Bijbel, Johannes 11:35, genaamd is: ,,Jezus Weende’’.